آکنه (جوش غرور جوانی)

افرادی که صورت یا گردنشان شان جوش میزند هم زمان در بدن شان نیز تعدادی جوش دیده می شود. جوش ها ی تنه بر روی شانه ها و یا خط وسط پشت متمرکز می شوند و خیلی موقع ها در اثر خاراندن دچار خونروی و کثیف شدن لباس زیر می شوند. نکته جالب ان است که در بعضی ها فقط ناحیه تنه جوش می زند و در صورت بیمار هیچ اثری از جوش دیده نمی شود. علت بروز جوش چه دربدن و چه در صورت هورمونی بوده و مکانیسم ایجاد جوش ها یکسان است. اصولا برای ایجاد آکنه لازم است 4عامل کلیدی دست به دست هم دهند که در ادامه به انها اشاره می کنم.

مهم ترین عامل ایجاد کننده جوش ، بسته شدن منافذ پوستی یا دهانه فولیکول هاست. تکثیر سلول ها ی سطحی پوست یا کراتینوسیت ها درقسمت فوقانی فولیکول مو موجب ضخیم شدن مجاری فولیکول ها و بسته شدن دهانه فولیکول ها می شود.علت تکثیر سلول ها افزایش هورمون مردانه بنام دی هیدروتستوسترون است.

عامل دوم ایجاد کننده جوش افزایش ترشح غدد چربی پوست است. بیمارانی که جوش دارند پوست شان چرب تر است. علت این مساله ترشح زیاد هورمون مردانه است. افرادی که جوش می زنند نسبت به افراد سالم هورمون مردانه بیشتری (البته میزان هورمون شان در محدوده طبیعی است) دارند. چربی پوست موجب تکثیر باکتری مولد جوش بنام پروپیونیوم و تجزیه چربی و ایجاد التهاب می شود.

عامل سوم در ایجاد اکنه تکثیریک نوع باکتری بی هوازی بنام پروپیونیوم است.این باکتری به طور طبیعی در فولیکول ها وجود دارد ولی وقتی تعداد باکتری ها زیاد می شود باعث تحریک سیستم ایمنی و تولید آنتی بادی می شود که نتیجه آن التهاب پوستی است.

عامل چهارم فرایند التهاب پوستی است. پس از بسته شدن دهانه فولیکول ها تعداد زیادی سلول پوست،چربی و باکتری به شکل فشرده در داخل فولیکول هاجمع می شود. در اثر فشار ناشی از این مواد فولیکول پاره شده و محتویات ان به داخل پوست آزاد می شود و این مساله با التهاب شدید همراه است که نتیجه ان جوش های قرمز است.

اشکال جوش های بدن

جوش غرور از سن بلوغ شروع شده و کم کم بر تعداد و التهاب جوش ها اضافه می شود. معمولا اشکال مختلف جوش هم زمان در سطح پوست دیده می شود. ممکن است ضایعات التهابی یا غیر التهابی باشند.ضایعات غیر التهابی به شکل جوش های سر سیاه و سرسفید درشروع بیماری دیده می شوند. محتویات سیاه رنگ داخل جوش های سر سیاه مربوط به تجمع کراتین و چربی است. جوش های سر سیاه خیلی در معرض دید هستند و باعث آزار بیمار می شوند اما جوش های سر سفید به سختی دیده می شوند و بیماران شکایت چندانی از وجود آن ها ندارند. جوش های قرمز و ملتهب در اندازه های مختلف دیده می شوند گاهی کیست های بزرگ دردناک ایجاد می شود. بعضی از بیماران معتقدند استرس زیاد مثلا در زمان کنکورباعث تشدید جوش ها می شود.در شرایط استرس هورمون های بیشتری از غدد فوق کلیه ترشح می شود که بر روی غدد چربی پوست اثر می گذارد.

جوش های روی بدن یا صورت از لحاظ زیبایی مشکل روحی بزرگی برای بیماران ایجاد می کنند و نباید این مساله را دست کم گرفت. گاهی اوقات بیماران به خاطر جوش های تنه ازحضور در اماکن ورزشی مانند استخر خودداری می کنند.اما ردجوش ها مشکل زیبایی مهم تری است و شاید از خود بیماری مهم تر باشد. جوش های بزرگ تنه می توانند باعث اسکار شوند . انواع گوناگون جوش به ویژه اگر مرتبا دستکاری شده و فشار داده شوند یا کیسه بر رویشان کشیده شود می توانند در سطح پوست چاله یا فرورفتگی ایجاد کنند. بعضی از چاله ها سطحی هستند و با لیزر یا درم ابرژن درمان می شوند ولی متاسفانه درمان اسکارهای عمیق بسیار مشکل و زمان براست.

جوش غرور محدود به پوست بوده واعضای درونی بدن سالم هستند.البته بروز ناگهانی جوش های شدید نیاز به بررسی دارد. اگر خانمی به طور ناگهانی دچار اکنه شدید شود یا هم زمان پرمویی صورت و بی نظمی در عادت ماهانه داشته باشد باید ازلحاظ افزایش غیر طبیعی هورمون های مردانه آزمایش خون انجام دهد. بعلاوه مصرف برخی از داروها مانند انواع کورتون، فنی تویین ،لیتیم ،ویتامین های گروه ب ،ترکیبات برم و ید(هالوژن ها) ،بعضی از داروهای شیمی درمانی و استرویید های آنابولیک می توانند باعث بروز ناگهانی جوش شوند.

انواع جوش های بدن

دو نوع جوش بسیار شدید وجود دارد که معمولا در پسر ها در سنین نوجوانی دیده می شود.

آکنه کونگلوباتا

یکی از انواع شدید اکنه است. در این حالت جوش های قرمزو چرکی به صورت آبسه در پشت ، باسن و جلوی بدن دیده می شود. جوش ها ملتهب و دردناک هستند. در نهایت جوش ها با اسکار فرورفته یا برجسته برطرف می شوند. درمان این نوع جوش بسیار مشکل است و معمولا از دارویی بنام ایزوترتینویین استفاده می شود.

آکنه فولمینانس

یکی از انواع شدید و حاد اکنه است . به طور ناگهانی آبسه های دردناک همراه با تب و درد مفاصل و ماهیچه ها ظاهر می شود. جوش ها در پشت و قفسه سینه زخمی می شوند و ترشحات خونی دارند. ممکن است اعضای داخلی بدن مانند کبد یا طحال بزرگ شده باشند. برای درمان این نوع اکنه معمولا از کپسول ایزوترتینویین استفاده می شود.

آکنه اکسکوریه

در خانم های جوانی که از افسردگی یا اضطراب رنج می برند جوش های خفیف همراه با خراشیدگی های متعدد دیده می شود.ممکن است رد این خراش ها برای همیشه باقی بماند. برای درمان این بیماران از داروهای اعصاب هم استفاده می شود.

آکنه مکانیکی

در این حالت پوست بدن در نواحی ساییدگی و اصطکاک جوش می زند. مثلا زیر هدبند یا لبه کلاه یا در گردن نوازندگان ویولون یا هرجایی که نوار چسب زده باشند ممکن است به خاطر بسته شدن منافذ پوست جوش بزند.

اکنه شغلی

انواع و اقسام ترکیبات صنعتی مانند روغن ها یا هیدروکربن های حاوی کلر که افراد در محیط کار با آن در تماس هستند باعث اکنه می شوند. اکنه شغلی معمولا در نواحی پوشیده با لباس دیده می شود. هیدروکربن های حاوی کلر در ترکیبات قارچ کش ها و حشره کش ها یافت می شود.

آکنه دارویی

مصرف برم و ید باعث ایجاد آکنه ملتهب می شود. برم و ید درترکیب داروهای سرماخوردگی ،آسم ،آر ام بخش ها ،مواد حاجب رادیولوژی و مولتی ویتامین های مینرال یافت می شود. بعضی ها چند هفته پس از خوردن قرص های حاوی کورتون یا مصرف پمادهای کورتیکوستروییدی مثل بتامتازون دچار اکنه می شوند. مشخصه اکنه دارویی بروز جوش های قرمز کوچک بر روی تنه ،شانه ها و بازوهاست.معمولا جوش ها یک شکل و هم اندازه هستند. درمان این نوع اکنه قطع داروی مولد اکنه و استفاده از داروهای ضد اکنه است.

آکنه تروپیکال

در گرمای شدید مناطق استوایی یا در محیط های کار گرم مانند مجاورت تنور یا کوره ممکن است اکنه ظاهر شود. معمولا جوش ها ی ملتهب بزرگ بر روی تنه و باسن ایجاد می شود. بهترین درمان انتقال افراد به محیط های خنک است.

سندروم تخمدان پلی کیستیک

در این بیماری که به تنبلی تخمدان معروف است خانم های جوانی را می بینیم که علاوه بر جوش صورت از ریزش موهای سر موهای زائد صورت ،چاقی و بی نظمی عادت ماهانه رنج می برند. در سونوگرافی تخمدان ها بزرگ شده و در آزمایش خون میزان هورمون مردانه زیاد شده است. درمان این بیماری زیر نظر متخصص پوست و با همکاری متخصصان زنان انجام می شود.

مروری بر درمان جوش

اکنه بیماری مزمنی بوده و معمولا در حوالی 25 سالگی خود به خود ناپدید می شود ولی در بعضی ها به خصوص در خانم ها با این که سال ها از بلوغ شان می گذرد بیماری ادامه می یابد علت این موضوع نامعلوم است.

درمان آکنه حتما باید زیرنظر متخصصین پوست انجام شود. کامل کردن دوره درمان بسیار مهم است. زیرا جوش ها در یکی دو ماه اول پاسخ درمانی قابل توجهی نشان نمی دهند. چند ماه طول می کشد تا جوش ها کاملا خوب شوند. حتی پس از بهبود کامل لازم است از کرم های حاوی ترتینویین استفاده شود تا جوش ها عود نکنند.

درمان های خانگی مانند مالیدن آب لیمو یا سرکه یا گذاشتن یخ روی جوش یا کیسه کشیدن بر روی جوش ها نه تنها نتیجه ای ندارد بلکه ممکن است باعث تحریک بیشتر جوش ها شود.

نکته بهداشتی مهم در مراقبت از اکنه شستن پوست و تمیز نگه داشتن آن است. توصیه می شود روزانه دوبار شستشو با استفاده از شوینده های غیر صابونی که به Syndet معروف هستند انجام شود . شستشوی زیاده از حد با صابون های قلیایی باعث افزایش PHپوست ،از بین رفتن لایه چربی محاقظ پوست و حساس شدن پوست نسبت به داروهای مالیدنی می شود. نقش صابون های آنتی باکتریال مانند صابون TCCدر درمان اکنه نامشخص است. این صابون ها ممکن است موجب موجب رشد برخی از باکتری ها در سطح پوست شود. محلول های حاوی حاوی سالیسیلک اسید یا بنزوییل پراکسید برای پاک کردن پشت مناسب هستند.

نکته دیگر استفاده از داروهای ضد جوش بدون نسخه است که از قدیم در هر داروخانه ای یافت می شود.این ترکیبات اغلب حاوی گوگرد ،سولفاستامید، رزورسینول و سالیسیلیک اسید هستند. مصرف این دارو ها در درمان جوش های خفیف موثر است.

درمان طبی آکنه بر اساس شدت و وسعت جوش ها به دو دسته تقسیم می شود: داروهای موضعی یا مالیدنی وداروهای خوراکی. متداول ترین درمان جوش های قرمزو ملتهب استفاده از انواع کپسول های آنتی بیوتیکی است .

در درمان جوش های خفیف بهتر است داروهای موضعی از قبیل محلول های آنتی بیوتیکی ، بنزوییل پراکسید ،آزالئیک اسید و ترکیبات ویتامین آ مانند کرم ترتینویین یا آداپالن طبق دستور پزشک به طور مرتب استفاده شود. یکی از کرم های معروف در درمان جوش کرم ترتینویین است. این دارو برروی تمام انواع جوش ها موثر است.ترتینویین لایه سطحی پوست را نازک می کند بنابر این لازم است بیماران در طول روز ضد افتاب بزنند و فقط شب ها از کرم ترتینویین استفاده کنند. تنها عارضه این کرم تحریک پوست است. ترتینویین و بنزوئیل پراکسید اثر همدیگر را خنثی می کنند و نباید هم زمان استفاده شوند.

برای درمان جوش های قرمز و ملتهب از کپسول های آنتی بیوتیکی مانند تتراسایکلین ،داکسی سایکلین ،ماینوسایکلین و آزیترومایسین استفاده می شود.معمولا برای درمان جوش از آنتی بیوتیک های اریترومایسین ،کلیندامایسین ویا کوتریموکسازول استفاده نمی کنیم .علت این مساله مقاوم شدن باکتری مولد آکنه نسبت به این نوع آنتی بیوتیک ها یا عوارض خاص آنهاست. معمولا کپسول اریترومایسین برای درمان جوش های کودکان تجویز می شود.

داروهای هورمونی در درمان جوش

گاهی اوقات برای درمان جوش های شدید خانم ها از داروهای ضد هورمون مردانه استفاده می کنیم. داروهای هورمونی باعث کاهش ترشح هورمون مردانه در بدن و کاهش چربی پوست و در نهایت بهبود آکنه می شوند.البته در طول درمان لازم است بیماران از قرص های جلوگیری از بارداری هم استفاده کنند.

نور در درمان جوش

از نور آبی برای درمان جوش استفاده می شود .نور آبی باعث کشته شدن باکتری های مولد آکنه می شود. دریکی از روش های نوردرمانی ماده ای بنام آمینولوولینیک اسید به سطح پوست مالیده شده و پس از یک ساعت نور قرمز تابانده می شود. با این کار تا چند ماه جوش ها برطرف می شود. بندرت از انواع لیزرها برای درمان جوش استفاده می شود.نور لیزر با آسیب حرارتی به غدد چربی پوست باعث بهبود موقت برخی از جوش های قرمز می شود.

آکوتان

گاهی اوقات بیمارانی را می بینیم که صورت ویا پشت شان پر از جوش های بزرگ وکیست های ملتهب است که به درمان های ساده جواب نمی دهد. یا جوش های ملایم ترکه به چند سال درمان جواب نداده و برای بیمار عذاب اور شده و مشکل روحی ایجاد کرده است یا جوش هایی که در سطح پوست چاله می گذارند.در این موارد متخصصین پوست دارویی به نام آکوتان(ایزوترتینویین) را که از مشتقات ویتامین آ می باشد تجویز می کنند.

یکی از درمان های قدیمی آکنه ویتامین آ است. ویتامین آ با دوز بالا مثلا 500000 واحد در روز باعث کاهش چربی پوست و بهبود اکنه می شود. این میزان ویتامین آمی تواند موجب خشکی شدید موها و حتی علائم مسمومیت شود. به همین جهت محققان به جای ویتامین آ به سراغ مشتقات ویتامین آ رفتند که با دوز کمترو عوارض کمتر همان تاثیر راداشته باشد.

اکوتان یا رواکوتان در سال 1982 توسط کمپانی سوئیسی Roche تولید شد.این شرکت اولین تولید کننده و توزیع کننده اکوتان در دنیا محسوب می شود.این دارو با نام های تجاری مختلف مانند اکنوترن ، دکوتان ،اوراتان و ... توسط شرکت های دارویی دیگر تولید می شود.

اکوتان نیز مثل هرداروی دیگری دارای عوارض جانبی است .چون اثار مفید اکوتان قابل چشم پوشی نیست لذا تاکید می شود این دارو تحت نظر پزشک متخصص پوست مصرف شود تا با کمترین عارضه، بیشترین فایده نسیب بیماران شود.